Okul Çağındaki Çocuklarda Görülen Okul Korkusu

Çocuğun sosyalleşmesi, içinde yaşadığı toplumun ve dünyanın bir ferdi olmak için ilk eğitim kurumu ailesidir. Aileden sonra karşılaşacağı ikinci kurum ise okuldur. Okul, çocuğun yaşamındaki ilk toplumsal kurumdur. Okul, kişiye yaşamında gerekli olacak değerleri ve bilgileri kazandırırken topluma uyum sağlaması için gerekli sosyalleşme becerilerini de kazandırmaktadır.

Fakat okula başlamanın bir de diğer yüzü vardır. O ana kadar ailesini yanında hazır ve nazır bulan çocuk, özellikle oyundan her kafasını kaldırdığında karşısında bulduğu annesini veya babasını okula başlama ile görmeyecektir. Bununla birlikte daha önce deneyimlemediği bir çevreye anne babası olmaksızın giriyor olmak çocukta ciddi bir kaygı ve panik hâlini de yaratabilmektedir. Yine okula başlamada bazı çocukların ağladıkları, yakınlarından ayrılmak istemedikleri ya da sınıfta da birlikte oturmak istemeleri görülen durumlardandır.

Okul korkusu içindeki endişe sebebiyle okula gitmek istememesi ya da okula gitmede isteksiz görünmesidir. Her yüz çocuktan dört beş tanesinde okul korkusu görülebilir. Bu çocuklar okula gitmek istemez, zorlanınca büyük tepkiler gösterir. Bu durum okula gidişin ilk günlerinde ortaya çıkabildiği gibi herhangi bir zamanda da görülebilir. Çocuğun okuldan korkmasının altında yatan asıl sebebin aileden (anne babadan) ayrılma korkusundan kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Okul korkusu yaşayan çocuklar sabahları karın ve baş ağrılarından yakınmaya başlar. Çocuk “Bugün okula gitmesem olmaz mı?” der. Evde kalınca da yakınmaları kısa sürede geçer. Üstüne gidildikçe tedirginliği artar. Evden dışarı çıkmaya büyük bir direnç gösterir. Kolundan tutup götürülmek istenirse yere yatar. Avazı çıktığı kadar bağırır, ortalığı birbirine katar. Korkudan kustuğu olur.

Okul korkusunu yenmek için anne babaların çocukları çok fazla zorlamamaları ama okuldan da çok uzun süre ayrı kalmalarına müsaade etmemeleri gerekmektedir. Okul korkusu olduğu zaman onunla okula gitmek, dersteyken dışarıda beklemek ve beraberce eve dönmek başlangıçta alışkanlığı sağlamak ve adapte olmak için yardımcı olabilir. Fakat bu durumu sürekli hâle getirmemek gerekir. Çünkü çocuklar zaten anne ve babasından ayrılamadığı için bu tepkiyi vermektedir.

Anne baba, çocuğu kendine bağımlı olarak yetiştirmiş ise çocuk onlardan kopamayacaktır; özellikle de anneden ayrılmak istemeyecektir. Burada annenin takındığı tavır önemlidir. Anne okulla ilgili olumsuz tavırlar, endişeler geliştirir ve bunu çocuğuna hissettirirse, çocuk da zaten anneden kopamadığı için okula gitmeyi reddedip annesinin yanından ayrılmayacaktır. Annenin bu olumsuz ve çekingen tavrının yanında aşağıda belirtilen nedenlerde çocukta okul korkusunu geliştirmekte etkili olmaktadır.

• Anne-babadan birinin şehir dışında çalışması,

• Anne ile babanın sürekli kavga etmesi veya olumsuz bir aile ortamı,

• Aileye yeni bir bebeğin gelmesi,

• Aile bireylerinden birinin hasta olması,

• Anne-babanın çocuğu çok koruması ve üstüne düşmesi,

• Anne-babanın boşanması,

• Annenin gereksiz endişelerini çocuğa yansıtması,

• Ailenin yeni bir çevreye taşınması sayılabilir.

Neler Yapılmalı?

Okuldan uzak kalmasının getireceği sorunlar nedeniyle, okul fobisi olan çocukların bir an önce okula dönmeleri gerekir. Bunun için; bir uzman tarafından sorunun nedenleri araştırılarak, çocuğun endişeleri azaltılmalıdır.

Okulu çocuğa yeniden tanıtma ve özendirme girişimleriyle, gerekirse önce bir saat, sonra yarım gün, sonunda tam gün okula gidilmesi sağlanabilir. Eğer mümkünse, anne çocuğun yanında kısa bir süre oturarak, çocuğun okula alışmasına yardımcı olabilir. Bütün bunlara rağmen eğer çocukta gerçekten okul korkusu varsa çocuk, mutlaka bir çocuk psikiyatristi ya da psikolog tarafından değerlendirilmelidir. Bu hastalığın tedavisinde, çocuğun bireysel tedavisi yanında aile tedavisi de gerekebilir. Bu nedenle aile olarak veya okulda öğretmen olarak, okul korkusu olan bir çocuğunuz varsa öncelikle hastanelerin çocuk ruh sağlığı bölümlerinden, rehberlik ve araştırma merkezlerindeki uzmanlardan yardım almanız çocuğun gelişimi için uygun olur.

Photo by Kelly Sikkema on Unsplash

Kaynak:

Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Kış 2012, 10(1), 49-73

Vahdettin Yaşar, Sonay Yaşar, Okul Çağındaki Çocuklarda Görülen Okul Korkusu, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, S. 126-127, Ağustos-Eylül 2010, ss. 16-24.