Vücut hücrelerimizin 10 katı sayıda mikroorganizma taşıdığımızı biliyormuy dunuz? Mikrobiyom adını verdiğimiz ve bizimle simbiyotik (beraber) yaşam süren bu mikroorganizmaların çok büyük bir kısmı sindirim sistemimizde ve özellikle bağırsaklarımızda yaşamaktadır. Uzun süredir bu bakterilerin sağlığımız için son derece önemli olduğunu biliyorduk. Örneğin insan vücudunun K vitaminini sentezleyemediğini fakat bu vitaminin bağırsaklarımızda bulunan bakteriler tarafından sentezlendiğini ve böylece K vitaminine olan ihtiyacımızı giderdiği bilinmektedir.
Geçtiğimiz yıllarda yapılan çalışmalarda bağırsak mikrobiyomunun beslenmenin ötesinde çok daha önemli işlevlerinin olduğu ortaya koyulmuştur. Bunlardan en önemlisi bağırsak mikrobiyomunun beyin üzerindeki etkisinin keşfedilmesidir. Bu konudaki yapılan araştırmalar mikrobiyomunun insanların nasıl düşünüp hissettiğini etkilediğini ortaya çıkarmıştır. Binlerce farklı türü olan sayıları trilyonları bulan ve ağırlıkları yarım kilo ile bir buçuk kilo arasında değişebilen bu bakterilerin otizm, anksiyete ve depresyon gibi rahatsızlıklarda önemli roller oynadıkları ortaya çıktı. Uzun süredir yapılan incelemelerde bu rahatsızlıkları olanlarda sindirim bozukluğu da olduğu bilinmekteydi. Bu gerçekten yola çıkan araştırmacılar otistik çocukların bağırsak mikrobiyomlarını normal çocuklarınkiyle karşılaştırdıklarında otistik çocukların bağırsak mikrobiyomlarının normal çocuklarınkiyle önemli oranda farklılık gösterdiğini gördüler.
California Teknoloji Enstitüsü’nden Sarkis K. Mazmanian ve arkadaşları otistik çocukların bağırsaklarında normal çocuklarınkinden daha az olan iki farklı bakteriyi otizm çalışmalarında kullanılan ve otistik davranışları olan bir fareye aktardılar. Farenin davranışlarında bu işlemden sonra önemli düzeyde olumlu davranışlar gözlemlendi. Bu farelerin daha az endişe rahatsızlığı yaşadıklarını, diğer farelerle daha fazla iletişime girdikleri ve daha az tekrarlayan davranışlar sergilediklerini gözlemlediler.
Bağırsaklarda yaşayan bakterilerin insan beynini nasıl etkilediği tam olarak bilinmemekle birlikte; Sarkis K. Mazmanian ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalar bize bu konuda ipuçları vermektedir. Normal ve otistik fareleri karşılaştırdıklarında otistik farelerin kanında, bağırsaktaki bakteriler tarafından üretilen dört etil fenin sülfat’ın miktarının otistik farelerin kanında 40 kat daha fazla olduğunu buldular. Dört etil fenin sülfat’ı normal farelere verdiklerinde bu farelerinde otistik davranışlar sergilediklerini buldular. Bu maddenin vücut tarafından üretilmesini engellenirse belki pek çok otizm hastası normalleşebilir.
İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalarda mikrobiyomun önemli ölçüde beyin üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Yine California üniversitesinde 25 kişiyle yapılan bir çalışmada; bir ay boyunca günde iki kez yoğurt yemenin beyin üzerinde özellikle strese karşı önemli ölçüde koruyucu olduğunu göstermiştir. Denekler iki guruba ayrılmış ve bir ay boyunca bir grup günde iki kez yoğurt yerken diğer grup yememiştir. Yoğurt içinde taşıdığı bakteriler bakımından önemli ve zengin bir mikrobiyom kaynağıdır.
Deneyin sonunda 25 kişiye de “mutlu, öfkeli, kızgın” yüz ifadeleri taşıyan resimler gösterilmiş ve resimlere bakarken beyinlerin görüntüleri alınmıştır. Karşılaştırmalar yoğurt yiyenlerin beyinlerinin gösterilen yüz ifadelerine daha sakin tepki verdiklerini göstermiş ve dolayısıyla daha az stres gösterdiklerini ortaya koymuştur.
Sonuç olarak yoğurdun bağırsak mikrobiyomunun olumlu yönde etkilediğini ve beyinle bağırsak arasında çok önemli bir iletişimin olduğunu göstermiştir. Asırlardır soframızın bir parçası olan yoğurdun çok değerli bir gıda olduğunu anlamış olduk.
***Bilgi paylaştıkça çoğalır!
Photo by Daniel Hjalmarsson on Unsplash
Kaynak: Bahri Karaçay İle Bilim Podcats’i Bağırsaklarımızdaki Bakteriler Beynimizi Etkiliyor