Ekranlar bilgiye erişimi o kadar çok kolaylaştırdı ki öğrenmek için kâğıda dokunmayı unuttuk sanki!
Neredeyse her şeyi ekranlardan görmeye ve öğrenmeye çalışıyoruz. Ekrandan öğrenmenin getirdiği bilgiye erişim kolaylığının eksileri yok mudur? Hammaddesi kâğıt olan (kitap, dergi, gazete vb.) kaynaklardan okuyunca mı, yoksa bir ekrandan (tablet, bilgisayar, e-kitap vb.) okuyunca mı daha iyi anlarız? Ekranlar okuma hızımızı nasıl etkiler?
Bilginin daha çok bilgisayar ortamında üretilip paylaşılması ile beraber, bireyler için ekran okuma bir zorunluluk haline gelmiştir. Bundan yola çıkarak araştırmacılar ekrandan okuma ile kâğıttan okuma arasındaki farkları tespit etmek için pek çok araştırma yapmıştır.
Yapılan araştırmalarda ekran okumanın zorlukları şöyle sıralanmıştır.
· Gözün doğal hareketlerini, soldan sağa sıçramalarını zorlaştırmaktadır.
· Yazılarda kullanılan farklı yazı karakterleri kelime tanıma işlemini yavaşlatmaktadır.
· Çeşitli okuma tekniklerini uygulamak ve tam olarak yapmak güç olmaktadır.
· Sayfaların hareketli olması metnin yapısını keşfetmeyi ve gözün geri dönüş hareketlerini zorlaştırmaktadır.
· Ekrandan görülen bölümlerle görünmeyen bölümlerdeki bilgileri birleştirmek ve anlamak daha güç olmaktadır.
· Ekran okumada okuma süreci bilgisayar düğmeleri, fare, okunan metnin yapısı gibi metin dışı öğeler nedeniyle sürekli bozulmaktadır.
Ekran okumada göz yorgunluğu, kâğıttan okumaya göre daha fazla olduğundan okuma hızını %20-30 oranında düşürdüğü tespit edilmiştir.
Okuduğunu anlamak için, okuma sırasında zihnin olabildiğince dingin olması gerekir iken, ekranın zihin yorgunluğuna sebebiyet vermesi nedeniyle %25-35 oranında okuduğunu anlama becerisini azalttığı söylenmektedir.
Yapılan araştırmalarda, okuma sırasında okuduğundan zevk alma ve mutlu olma gibi duygularda ekran ile kâğıdın çok fazla fark ortaya çıkarmadığı ortaya koyulmuştur.
Ekranların okuma üzerindeki en büyük katkısı; okuma isteğinin, ekrandan okumada kâğıttan okumaya göre daha fazla olması ortaya çıkmıştır.
Araştırmalarda şimdilik bu sonuçlar ortaya çıkmış olmasına karşın, birkaç kuşak sonra yapılacak detaylı araştırmalar kâğıttan ve ekrandan okumanın farkını daha iyi ortaya koyacaktır denilebilir.
***Bilgi paylaştıkça çoğalır!
Kaynakça:
Baştuğ, M. & Keskin, H., K. Okuma Becerilerinin Okuma Ortamı Açısından Karşılaştırılması: Ekran Mı Kâğıt Mı? (2012). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Kuru, O. Ve Ark. (2017). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Kâğıttan ve Ekrandan Okuduğunu Anlama Becerilerinin Sınanması; Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi.
Photo by Ksenia Makagonova on Unsplash